Αναζητώντας στο διαδίκτυο ερμηνεία για το λήμμα «τσαρλατάνος», βρήκα μία πολύ σαφή εξήγηση. «Αυτός που ισχυρίζεται ότι έχει θαυματουργικές ικανότητες και εξαπατά τους αφελείς». Το ενδιαφέρον ήταν μάλιστα πως την ερμηνεία συνόδευαν, ως παραδείγματα, δύο κατηγορίες ανθρώπων. Οι γιατροί και οι πολιτικοί. Οι πρώτοι όταν δεν έχουν την κατάλληλη επιστημονική κατάρτιση και οι δεύτεροι όταν υπόσχονται λύσεις χωρίς ρεαλιστική βάση.

Το αληθές της περιγραφής όμως αποκρύπτει τα κενά της σύγχρονης εποχής διότι σήμερα οι τσαρλατάνοι είναι υποκατηγορίες που συναντώνται σε διάφορα περιβάλλοντα με πρώτο και καλύτερο, το διαδίκτυο.

Ο τσαρλατανισμός λοιπόν, καταλήγει ένα σύγχρονο φαινόμενο που ξεπερνά κατά πολύ τους κομπογιαννίτες παλαιότερων χρόνων, κι αυτό επειδή σήμερα ο τσαρλατάνος έχει δύο σπουδαία εφόδια που τον προωθούν στην «τροφική» διαδικτυακή (και όχι μόνο) αλυσίδα.

Πρώτον είναι ιδιαίτερα θεατρικός. Ταιριάζει στον «φακό» της εκκωφαντικής μπαρούφας. Κερδίζει την προσοχή των αφελών, ηγείται της υπερδύναμης των δημοσίων σχέσεων και μπορεί για παράδειγμα να δηλώνει με ανυπόστατη απολυτότητα πως δεν πρέπει να μιλάμε με αγνώστους στο διαδίκτυο (τρανταχτά γέλια στην αίθουσα των σόσιαλ).

Το δεύτερο εξαιρετικό χαρακτηριστικό του σύγχρονου τσαρλατάνου είναι πως εξαιτίας του απομονωτικού συγκεντρωτισμού που επιτυγχάνουν τα σταθερά Like των αφελών, ζει σε έναν απολύτως δικό του κόσμο κι αυτό με έναν παράδοξο τρόπο του εξασφαλίζει δυσθεώρητη αυτοπεποίθηση βεβαιώνοντας τον πως είναι αδιανόητο να κριθεί κατ’ οιονδήποτε τρόπο.

Έτσι, μπορεί να δηλώνει πρόεδρος χρηστών του viber, πρόεδρος κατά των χάκερ ή opinion leader της πολιτικής σκηνής του τόπου, χωρίς να διανοείται την γελοιότητα που ενδύεται κάθε φορά που ανοίγει το στόμα του, πληκτρολογεί με greeklish ή ρητορεύει με αδίστακτη ασυναρτησία.

Στην εποχή λοιπόν της προβολής που επιβάλλεται, με μοναδική προϋπόθεση έναν «πιασάρικο» τίτλο ή μια αλαζονική αυτοπεποίθηση (διότι αυτό είναι το χαρακτηριστικό των social media), ο τσαρλατάνος κερδίζει μιντιακό χώρο και χρόνο, συχνότατα καταλαμβάνει θέσεις εξουσίας και μεταλαμπαδεύει στους αφελείς, παλιακές και ουτοπικές βεβαιότητες ώστε όλοι μαζί να απομονωθούμε με τις παρωπίδες μιας μεγαλειώδους φαιδρότητας.

Και μέσα στο συμπαντικό αυτό ανέκδοτο, οι τσαρλατάνοι όχι μόνο εξακολουθούν να επιβιώνουν συντηρώντας ανόητες πεποιθήσεις αλλά με την πρώτη ευκαιρία κοσμούν τα τηλεοπτικά και διαδικτυακά παράθυρα, διότι πάντα θα υπάρχει κάποιος αφελής να τους ανοίξει τον δρόμο ή κάποιος ακόμα πιο τσαρλατάνος ώστε να τους χρησιμοποιήσει ως μαριονέτες.

Βουτσκόγλου Ειρήνη

Εφημερίδα Μακεδονία 19/5/2019